" สูดโอโซนบริสุทธิ์ให้สดชื่น " เป็นคำที่ได้ยินบ่อยครั้งทั้งจากสื่อกระแสหลักต่าง ๆ และในชีวิตประจำวัน แต่ในความเป็นจริงแล้ว โอโซนคืออะไร? มีประโยชน์ต่อร่างกายจริงหรือไม่? 

โอโซน คือ ก๊าซที่ประกอบด้วยอะตอมออกซิเจน 3 อะตอม (O₃) มีโครงสร้างไม่เสถียรทำให้สลายตัวกลับไปเป็นออกซิเจนได้เร็ว โดยสามารถแบ่งโอโซนได้เป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่
1. โอโซนดี เช่น โอโซนตามธรรมชาติในชั้นบรรยากาศสูง ๆ ที่ทำหน้าที่ปกป้องโลกจากรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) จากดวงอาทิตย์ 
2. โอโซนไม่ดี เช่น โอโซนที่อยู่ในบรรยากาศชั้นล่างระดับผิวโลก ซึ่งเป็นปัญหาจากมลพิษและเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต

โอโซน มีทั้งผลดีและผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ แต่หากเราศึกษาและทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ จะสามารถนำโอโซนไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ได้มากมาย  

เครดิตภาพ: NASA

 โอโซนในชั้นบรรยากาศ

1. ชั้นโทรโพสเฟียร์ (Troposphere) อยู่สูงจากพื้นดิน 0 - 15 กิโลเมตร โอโซนที่อยู่ในชั้นบรรยากาศนี้ เกิดจากกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์ เช่นการปล่อยควันเสียรถยนต์ ควันเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมฯ และจัดเป็นโอโซนไม่ดี (Bad Ozone)

2. ชั้นสตราโทสเฟียร์ (Stratosphere) อยู่สูงจากพื้นดิน 15 - 50 กิโลเมตร โอโซนที่อยู่ในชั้นบรรยากาศนี้ ทำหน้าที่เสมือนตัวกรองกั้นรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) จากดวงอาทิตย์ไม่ให้ส่องมายังโลกมากเกินไปเพื่อทำให้ไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต และจัดเป็นโอโซนดี (Good Ozone)
 

โอโซนเกิดขึ้นได้อย่างไร

โอโซนตามธรรมชาติ เกิดขึ้นจากการที่โมเลกุลปกติของออกซิเจนที่ประกอบด้วยออกซิเจน 2 อะตอม (O₂) แตกออกเป็นอะตอมอิสระ และอะตอมอิสระดังกล่าวนี้ไปรวมตัวกับออกซิเจนโมเลกุลอื่นจึงเกิดเป็นก๊าซโอโซน (O₃) ขึ้น

กระบวนการที่ทำให้โมเลกุลออกซิเจนแตกตัวเป็นอะตอมอิสระ เกิดขึ้นได้จาก 2 วิธี ดังนี้
1. เมื่อรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) เดินทางผ่านชั้นบรรยากาศ
2. จากปรากฏการณ์ธรรมชาติ เช่น ฟ้าผ่า ทำให้เกิดการเดินทางของกระแสไฟฟ้าแรงสูงผ่านอากาศ และไปกระตุ้นการแตกตัวของโมเลกุลออกซิเจน โดยเรียกกระบวนการนี้ว่า Corona Discharge (โคโรน่าดิสชาร์จ)